راهنمای کامل تنظیم فرکانس بیسیم باوفنگ

در دنیای امروز که ارتباطات نقش حیاتی ایفا می‌کند، بیسیم‌ها به عنوان ابزاری قدرتمند برای هماهنگی و برقراری ارتباط سریع، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده‌اند. در این میان، بیسیم‌های باوفنگ به دلیل کارایی و قیمت مناسب، به یکی از محبوب‌ترین گزینه‌ها تبدیل شده‌اند. اما برای استفاده حداکثری از این دستگاه‌ها، درک عمیق فرکانس‌ها و تنظیمات آن‌ها ضروری است.

این مقاله راهنمای کاملی برای تنظیم فرکانس بیسیم باوفنگ و بهینه‌سازی ارتباطات شماست و به شما کمک می‌کند تا با تفاوت‌ فرکانس‌های UHF و VHF آشنا شوید، روش‌های گوناگون تنظیم فرکانس بیسیم باوفنگ را بیاموزید و با جزئیات تنظیمات پیشرفته‌ای که می‌تواند کیفیت ارتباط شما را متحول کند، آشنا شوید. این راهنما، تمامی جنبه‌های تنظیمات بیسیم باوفنگ را پوشش می‌دهد و به شما در درک کاربری بیسیم باوفنگ در سناریوهای مختلف کمک می‌کند. با ما همراه باشید.

تفاوت فرکانس‌های بیسیم UHF با VHF چیست؟

بیسیم‌های واکی‌تاکی، ابزارهایی قدرتمند برای ارتباط دوطرفه هستند که برخلاف رادیوهای صرفاً گیرنده، هم فرستنده و هم گیرنده امواج رادیویی محسوب می‌شوند. این دستگاه‌ها عموماً در دو باند فرکانسی اصلیUHF (Ultra High Frequency) و VHF (Very High Frequency) عمل می‌کنند.  نکته کلیدی که باید در تنظیم فرکانس بیسیم باوفنگ و سایر بیسیم‌ها به خاطر داشت این است که فرکانس‌های UHF و VHF نمی‌توانند مستقیماً با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. انتخاب بین این دو باند کاملاً به محیط و کاربرد مورد نظر شما بستگی دارد. در ادامه به تفصیل به روش‌های تنظیم فرکانس بیسیم باوفنگ برای هر دو باند خواهیم پرداخت.

فرکانس VHF چیست؟

فرکانس VHF که مخفف “Very High Frequency” به معنی “فرکانس بسیار بالا” است، ددر باند وسیع ۳۰ تا ۳۰۰ مگاهرتز کار می‌کند. در بیسیم‌های واکی تاکی، متداول‌ترین فرکانس کاری VHF، بین ۱۳۶ تا ۱۷۴ مگاهرتز است. تفاوت فرکانسVHF  و UHF در بیسیم باوفنگ، طول موج بلندتر VHF است که حدود ۱ تا ۱۰ متر (با میانگین ۲ متر) می‌باشد. این ویژگی به آن‌ها اجازه می‌دهد تا به ازای هر وات انرژی، برد بهتری را ارائه دهند. به عنوان مثال، یک ریپیتر VHF با توان حدود ۲۵ وات و آنتن ۲۵ متری می‌تواند شعاع پوششی تا حدود ۳۲ کیلومتر داشته باشد. این نشان‌دهنده برد بیسیم قابل توجه VHF در شرایط ایده‌آل است.

با این حال، محدودیت اصلی VHF در توانایی آن برای عبور از موانع سخت مانند فولاد و بتن است. برای ارسال موفقیت‌آمیز و رسیدن به افزایش برد بیسیم باوفنگ در این باند، امواج VHF به دید مستقیم (Line of Sight)  بیشتری نیاز دارند و قرار دادن آنتن‌ها در ارتفاع بالا ضروری است. به همین دلیل، آنتن‌های VHF معمولاً بلندتر هستند. انتخاب صحیح آنتن بیسیم تأثیر مستقیمی بر کیفیت و برد ارتباط دارد. از نظر محیطی، VHF برای استفاده در فضای باز مانند زمین‌های کشاورزی، زمین‌های گلف و مناطق وسیع با موانع حداقلی کاملاً ایده‌آل است و بهترین عملکرد خود را در این شرایط نشان می‌دهد.

فرکانس UHF چیست؟

فرکانس UHF که مخفف “Ultra High Frequency” به معنی “فرکانس فوق بالا” است، در باند فرکانسی ۳۰۰ مگاهرتز تا ۳ گیگاهرتز فعالیت می‌کند. متداول‌ترین فرکانس کاری بیسیم‌های واکی تاکی در باند UHF بین ۴۰۰ تا ۴۷۰ مگاهرتز قرار دارد. طول موج‌های UHF کوتاه‌تر هستند (حدود ۷۰ سانتی‌متر) و این ویژگی باعث می‌شود که امواج آن بسیار بهتر از امواج VHF بتوانند از اجسام سخت عبور کرده و از شکاف‌های کوچک راه خود را باز کنند. این موضوع یکی از مهم‌ترین تفاوت فرکانس UHF و VHF در بیسیم باوفنگ و سایر بیسیم‌ها است.

اما، طول موج‌های کوتاه‌تر UHF به معنای برد کمتر در شرایط ایده‌آل در مقایسه با VHF است؛ درک این تفاوت‌ها در برد بیسیم، به انتخاب باند مناسب برای محیط کاربری شما کمک می‌کند. مثلاً، یک ریپیتر UHF با توان ۲۵ وات و آنتن ۲۵ متری ممکن است بردی حدود ۱۶ کیلومتر داشته باشد که نصف برد یک ریپیتر VHF با مشخصات مشابه است. آنتن‌های UHF در بیسیم‌های دستی معمولاً کوتاه و کوچک‌تر هستند. اندازه و نوع آنتن بیسیم باید با باند فرکانسی دستگاه همخوانی داشته باشد تا بهترین عملکرد حاصل شود. مزیت دیگر UHF، مقاومت کمتر در برابر تداخل با دیگر سیگنال‌های رادیویی در مقایسه با VHF است. به دلیل توانایی نفوذپذیری بالا، UHF می‌تواند هم در فضای باز و هم در داخل ساختمان‌های ساخته شده از فولاد و بتن به خوبی عمل کند. این باند برای مناطق شهری با ساخت و ساز زیاد یا برای استفاده داخلی همیشه گزینه بهتری است.

فرکانس‌های مجاز در ایران

در ایران، فرکانس‌های مجاز بیسیم باوفنگ و سایر بیسیم‌های عمومی صرفاً در باند UHF تعریف شده‌اند. سازمان‌های دولتی و نظامی از فرکانس VHF استفاده می‌کنند و افراد عادی مجوز استفاده از فرکانس VHF را ندارند. در مقابل، باند فرکانس UHF به صورت کلی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد به عنوان مثال توسط آتش‌نشانان، شرکت‌ها و بیمارستان‌ها.

محدوده‌ی فرکانس‌های مجاز برای بیسیم‌های عمومی در ایران بین ۴۳۳ تا ۴۳۳.۵ مگاهرتز است. در این باند، معمولاً ۱۶ یا ۳۵ کانال مجاز تعریف شده که این مورد به شما در تنظیمات بیسیم باوفنگ کمک می‌کند. رعایت این نکات در تنظیمات بیسیم باوفنگ برای مطابقت با قوانین محلی بسیار مهم است. برای مثال، لیست ۳۵ کانال مجاز از فرکانس ۴۳۳.۰۶۲۵ مگاهرتز (کانال ۱) آغاز شده و تا ۴۳۳.۴۸۷۵ مگاهرتز (کانال ۳۵) ادامه می‌یابد. نکته حائز اهمیت این است که پس، تنها دانستن فرکانس‌های مجاز در ایران کافی نیست. بلکه برای مجاز بودن، دستگاه باید دارای گواهی تأیید از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی باشد. پس از دریافت این گواهی، استفاده از این بیسیم‌های مجاز برای تمامی افراد و نهادها در کلیه اماکن عمومی بلامانع است. بنابراین آگاهی از فرکانس‌های مجاز بیسیم باوفنگ برای استفاده قانونی و بدون مشکل ضروری است.

انواع روش‌های تنظیم فرکانس بیسیم باوفنگ

بیسیم‌هایی که در یک باند فرکانسی و حالت مشابه تنظیم شده باشند، در صورتی که روی یک نقطه فرکانسی یکسان قرار گیرند، می‌توانند با فشردن دکمه PTT (فشردن برای صحبت) روی بیسیم با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.

روش تنظیم فرکانس بسته به مدل بیسیم متفاوت است و آشنایی با این روش‌ها، برای تنظیم فرکانس بیسیم باوفنگ شما ضروری است:

• بیسیم با باند فرکانسی ثابت: این دستگاه‌ها که معمولاً در دسته‌ی بیسیم‌های بدون نیاز به مجوز قرار می‌گیرند، مانند مدل‌های FRS یا PMR44، به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که کاربر تنها با چرخاندن یک کلید ولوم (که معمولاً وسط دستگاه قرار دارد) می‌تواند بین کانال‌های از پیش تعیین‌شده جابجا شود. هر موقعیت روی این ولوم یک کانال خاص را نشان می‌دهد (مثلاً از ۱ تا ۱۶) و برای برقراری ارتباط، کافی است هر دو بیسیم روی یک شماره کانال یکسان قرار داشته باشند. در این نوع بیسیم‌ها امکان تغییر مستقیم فرکانس وجود ندارد.
• بیسیم با تنظیم فرکانس دستی (VFO): این نوع بیسیم‌ها معمولاً در دسته‌ی بیسیم‌های آماتوری قرار دارند و به امکانات بیشتری مجهز هستند، مانند صفحه‌کلید عددی، کلید A/B برای جابجایی بین خطوط نمایش فرکانس، و دکمه VFO/MR برای تغییر بین حالت دستی و حافظه. در این مدل‌ها، کاربر می‌تواند فرکانس مورد نظر خود را مستقیماً وارد کند و حتی چند فرکانس را ذخیره نماید. این ویژگی در مدل‌هایی مانند UV-5R و UV-82 از برند باوفنگ دیده می‌شود.
• بیسیم‌های حرفه‌ای: برخی از بیسیم‌های حرفه‌ای فقط از طریق کامپیوتر قابل برنامه‌ریزی هستند. این دستگاه‌ها معمولاً صفحه‌نمایش ندارند و برای تنظیم آن‌ها به کابل برنامه‌نویسی مخصوص و نرم‌افزارهایی مانند CHIRP یا برنامه‌های اختصاصی شرکت سازنده نیاز است. در این مدل‌ها تنظیماتی مثل فرکانس، رمزگذاری، کدهای CTCSS/DCS، توان خروجی و سایر پارامترها تنها از طریق نرم‌افزار امکان‌پذیر است و کاربر نمی‌تواند فرکانس را به‌صورت دستی تغییر دهد. این نوع تنظیمات بیسیم باوفنگ نیازمند دقت و نرم‌افزار تخصصی است. مدل‌هایی مانند باوفنگ BF-888S نمونه‌ای از این گروه هستند.

نحوه برنامه‌ریزی و تنظیم فرکانس بیسیم باوفنگ از طریق نرم‌افزارهای کامپیوتری

برای مدل‌های حرفه‌ای که قابلیت برنامه‌ریزی دارند، فرآیند تنظیم فرکانس بیسیم باوفنگ و پارامترهای عملکردی از طریق رایانه و نرم‌افزار ویژه انجام می‌شود. مراحل به‌صورت زیر است:

1. نصب نرم‌افزار برنامه‌ریزی: در ابتدا باید نرم‌افزار مناسب را روی سیستم خود نصب نمایید. بیشتر مدل‌های باوفنگ با نرم‌افزار رایگان CHIRP سازگار هستند، اما برخی مدل‌ها به نرم‌افزار اختصاصی خود نیاز دارند. نرم‌افزار CHIRP ابزاری قدرتمند برای شخصی‌سازی تنظیمات بیسیم باوفنگ شماست. توصیه می‌شود از نسخه به‌روز و معتبر این نرم‌افزارها استفاده شود.
2. اتصال بیسیم به رایانه: دستگاه را با استفاده از کابل برنامه‌ریزی مخصوص (USB به دوپین) به رایانه متصل نمایید. در صورت نیاز، درایور کابل نیز باید به‌درستی نصب شود تا رایانه بتواند دستگاه را شناسایی کند.
3. روشن کردن دستگاه: پس از اتصال فیزیکی کابل، دستگاه را روشن نمایید. در اکثر مدل‌ها نیازی به نگه‌داشتن دکمه خاصی هنگام اتصال نیست.
4. خواندن اطلاعات از بیسیم: در نرم‌افزار CHIRP، از مسیر Radio > Download From Radio اقدام کنید. از منوی نوع برند، Baofeng را انتخاب کنید. سپس مدل دستگاه خود را وارد کرده (برای مثال بیسیم باوفنگ UV82) و پورت ارتباطی (COM) را قرار دهید. با این کار اطلاعات تنظیم‌شده فعلی از دستگاه خوانده می‌شود. این گام، اولین قدم برای شروع تنظیم فرکانس بیسیم باوفنگ شما از طریق نرم‌افزار است.
5. ویرایش تنظیمات: پس از دریافت اطلاعات، می‌توانید فرکانس‌ها، شماره کانال، توان خروجی، کدهای PL/DPL، و سایر پارامترهای ارتباطی را ویرایش نمایید. لازم است این اطلاعات در تمامی دستگاه‌هایی که قرار است با یکدیگر در ارتباط باشند، به‌صورت یکسان تنظیم شود. این مرحله، قلب تنظیمات بیسیم باوفنگ از طریق نرم‌افزار است.
6. بازبینی تنظیمات: پیش از اعمال تغییرات، توصیه می‌شود همه مقادیر واردشده با دقت بررسی شوند تا از صحت آن‌ها اطمینان حاصل گردد.
7. نوشتن اطلاعات بر روی دستگاه: برای ارسال تنظیمات جدید به دستگاه، از مسیر Radio > Upload To Radio استفاده نمایید. پس از پایان فرآیند، پیامی مبنی بر موفقیت‌آمیز بودن عملیات نمایش داده خواهد شد.
8. آزمایش ارتباط: پس از برنامه‌ریزی، کافی است دستگاه‌ها را روی یک کانال مشترک (برای مثال کانال ۱۶) تنظیم کنید و عملکرد ارتباطی آن‌ها را بررسی نمایید.
9. ذخیره کانال: پس از تنظیم فرکانس کاری مورد نظر و سایر پارامترها در حالت فرکانسی، می‌توانید آنها را در “کانال‌های بیسیم” ذخیره کنید تا بعداً به راحتی به آنها دسترسی داشته باشید. برای ذخیره، کلید تابع ذخیره را فشار دهید. معمولاً یک شماره کانال چشمک‌زن ظاهر می‌شود. از کلیدهای بالا/پایین یا عددی برای انتخاب شماره کانال مورد نظر برای ذخیره استفاده کنید. دوباره دکمه ذخیره را فشار دهید و فرکانس و پارامترها در آن کانال خاص ذخیره خواهند شد.

برای استفاده از یک کانال ذخیره شده، بیسیم را به حالت کانال (که حالت ذخیره یا حالت کانال ستونی نیز نامیده می‌شود) تغییر دهید. این کار اغلب با خاموش کردن دستگاه، فشار دادن و نگه داشتن دکمه Menu، و سپس روشن کردن مجدد آن انجام می‌شود.

هرگز بیسیم خود را به تنظیمات کارخانه بازنشانی نکنید، زیرا این کار باعث پاک شدن تنظیمات و داده‌های شما می‌شود.

در نهایت، انتخاب و تنظیم فرکانس بیسیم باوفنگ باید با توجه به نوع کاربری بیسیم و محیط مورد نظر شما انجام شود. برای تعیین بهترین فرکانس برای بیسیم باوفنگ، باید محیط و نوع کاربری خود را در نظر بگیرید. در محیط‌های شهری و داخل ساختمان‌ها، UHF بهترین عملکرد را دارد، در حالی که در فضاهای باز و بدون مانع، VHF می‌تواند برد بیشتری ارائه دهد.

در ادامه‌ی این راهنما، برای یادگیری نحوه‌ی مکالمه‌ی صحیح با بیسیم‌های باوفنگ، می‌توانید به مقاله‌ی صفر تا ۱۰۰ آموزش کامل مکالمه با بیسیم واکی‌تاکی باوفنگ مراجعه کنید؛ همچنین اگر به تجهیزات حرفه‌ای‌تر در حوزه شبکه و ارتباطات علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنیم نگاهی به دسته‌بندی تجهیزات شبکه و ارتباطات بیندازید.

سوالات پرتکرار در مورد تنظیم فرکانس بیسیم باوفنگ:

1. تفاوت اصلی VHF و UHF در بیسیم‌ها چیست؟

VHF برای فضای باز و برد بلند مناسب است اما از موانع سخت عبور نمی‌کند. UHF بهتر از موانع (مثل ساختمان‌ها) عبور می‌کند و برای محیط‌های شهری و داخلی ایده‌آل است، اما برد کمتری دارد.

2. آیا بیسیم‌های VHF و UHF می‌توانند با هم ارتباط برقرار کنند؟

خیر، نمی‌توانند. آنها در باندهای فرکانسی متفاوتی کار می‌کنند و برای ارتباط باید هر دو بیسیم روی یک باند و فرکانس مشترک تنظیم شوند.

3. فرکانس‌های مجاز بیسیم در ایران کدامند؟

در ایران، بیسیم‌های عمومی فقط در باند UHF و در محدوده ۴۳۳ تا ۴۳۳.۵ مگاهرتز مجاز هستند. برای قانونی بودن، بیسیم باید گواهی تأیید از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی را داشته باشد. داشتن مجوز بیسیم از این سازمان، استفاده شما را از دستگاه مجاز می‌کند.

4. چطور فرکانس بیسیم باوفنگ را تنظیم کنم؟

بستگی به مدل دارد:

• ثابت (مثل BF-888S): فقط با کابل و نرم‌افزار CHIRP قابل برنامه‌ریزی هستند.
• دستی (مثل UV-5R/UV-82): می‌توانید فرکانس را دستی یا با نرم‌افزار تنظیم کنید.